ölümünde 380 yıl sonra yapılan otopsi sonuçlarına göre omurililik sistemi ile ilgili rahatsızlıkları olduğu, bu durumdan dolayı feci ağrılar çektiği, bu yüzden de kullandığı ağrı kesiciler yüzünden davranışlarının değiştiği ve hatter sendromu adlı bir hastalandığı tutulduğu görülmüştür. oysa çocukluğu da hiç iyi geçmemiştir.
1530'da doğan ivan 1538'de annesinin ölümü ile tahta geçtiğinde küçük bir çocuktur. bu yüzden iktidarının ilk dönemi aristokrat ailelerin mücadelesine neden oldu. boyarların aşağılamaları altında geçen çocukluğu, yalnızlık duygusunu iyice geliştirdi ve kimseye güvenmemesine neden oldu. intikam hırsı ile büyürken kitaplara sarıldı. bir boyar ailesinin darbe girişimi sırasında odasına dalıp onu uyandırdıklarında ise feci bir şok yaşadı ve kendisini öldürmeye geldiklerini düşündü.
bu gibi boyarların(aristokratlar) güç yüzünden birbirlerini yok etmeye başlamaları yüzünden en sonunda 1543'de boyarların kendisinden habersiz rakip boyarları öldüremeyeceği konusunda bir karar aldı ve gerçekten iktidarı eline aldı. 1547'de ise moskova metropolitinin elinden tacı giyerek çar oldu. hemen ardından ise romanovların kızı ile evlendi ve kendisine destekçiler buldu.
anastasya geride iki çocuk bırakarak 1560'da öldü. eşinin ölümüyle ivan zevk alemine daldı. yeni kadınları oldu. bunların kışkırtması ile bir çok kişiyi sürgüne gönderdi. 1564'te ise çocuklarını, saray hademeleri ve maiyetini, saray hazinesini alarak kremlin'i terk etti. herkes şaşkındı. bir yıl sonra soylulara ve ruhani liderlere mektup yazarak soyluların ihanetine uğradığını söyledi. bu mektuplar moskova'yı sarstı ve geri dönmesi için çabalar başladı. bir süre sonra döndü. ama o 1 yıl içerisinde 35 yaşında iyice ihtiyarlamıştı. bu geri dönüş onu hainleri cezalandırması ile taçlandı. tek adam oldu.
kendi döneminde bir takım reformlar yaptı ve dini ve dünyevi liderlerden oluşan bir meclis kurdu. küçük aristokratlar ve tüccarları eyalet yönetimine soktu. çeşitler kanunlar yayınlayarak yöneticilerin ve mahkemelerin nasıl işleyeceğini belirledi. yolsuzluklarla mücadeleye girişti ve kilisenin toprak almasını yasakladı. dışişleri ve savaş bakanlıklarını kurdu. vergi işini düzene sokmaya çalıştı. orduyu büyütme işine girdi ve yeniden düzenledi.osmanlının yeniçeri düzeninden etkilenerek sürekli askerlik yapan tüfekli birlikleri oluşturdu.
dış politikada ise batısında bulunan livonya ile mücadeleye girişti. livonya'yı alırsa baltık bölgesini kontrolü altına alacaktı. ama ne kadar çabalarsa çabalasın, kısa süreli başarılar da kazansa batıda istediğini asla gerçekleştiremedi. doğuda ise tatarların iç işlerinin karışık olmasından faydalanıp 1552'de kazan'ı, 1554'de astrahan'ı ele geçirdi. tatarlarla savaşında ortodosk kilisesini kullanarak kutsal savaş adı altında mücadelesini yürüttü. sibirya'nın alınması ise yine 1550'den sonraki dönemde gerçekleşmiştir. bom boş sibirya arazisi üzerinde bazı kişilere geniş imtiyazlar vererek göç etmelerini sağladı. 1581'de ataman(kossak) ermak'ın liderliğinde 540 kossak sibirya'ya geldi. bu göçlerin bir nedeni de elbette uygulanan baskıdır.
ama içeride durum hala karışıktı. boyarlara asla güvenmiyordu. bu yüzden moskova'ya geri dönüşünden sonra kendine bağlı bir sınıf kurdu. opriçnina adlı bu sınıf, devlet içinde devlet haline geldi. ivan döneminde boyarlar, evlilikler yoluyla oldukça güçlenmişlerdi ve polonya ile yapılan savaşta bunların bir kaçını vatana hanet nedeniyle yok etti. güçlerini kırmak için opriçnina'yı etkin bir şekilde kullandı. 1565'den sonra boyarlara karşı çok sert davrandı bir çoğunu öldürdü. bazılarını kazan'a sürdü. en sonunda 1568'de 150 boyar, aileleri ve hizmetçilerine kadar öldürüldü. bu gözü dönmüşmüş onu 1570'de novgorod'a saldırısında doruk noktasına ulaştı. kendisine ihanet ettiğini düşündüğü tüm şehir halkını, hayvanlarına kadar katletti. novgorod'ın tüm malları yağmalandı. öyle ki, novgorod yaşanmayacak bir yer haline geldi. novgorod, kendisinin de üyesi olduğu iskandinav asıllı rurik hanedanının ilk yerleştiği şehirdir.
ama tanrının gazabı olsa gerek, kırım hanı devlet giray 1571'de moskova'ya girdi ve şehri talan etti. bu yüzden opriçnina'yı suçladı ve bu sınıfı ortadan kaldırdı. ama korkuları tavan yaptı. bu yüzden moskova'ya gelen herkesi şehrin girişinde defalarca sorgulattı.
iyice yıpranmış olsa gerek, yerini bir süreliğine semen bekbulatoviç'e bıraktı. ama bir kaç yıl sonra geri döndü. batıda sürüp giden sonuçsuz saldırıları polonya ve isveç ile 1582 ve 1583'de anlaşarak sona erdirdi. baltık ile bağlantısı kesildi.
tüm iktidarı sonucunda batı savaşları neticesinde hazinesini boşaltmış, ama kazan ve astrahan'ı alarak önemli bir başarı kazanmış, sibirya'nın sömürgeleşmesini sağlamıştır. ama novgorod'ı yok ederek rus ekonomisine ağır bir darbe bulmuştur. uygulaığı terör, aristokrat ailelerin bir çoğunun sonunu getirmiştir. 1582'de kendi oğlunu öldürttü. 1584'de ise satranç oynarken, kehanetleri de gerçek kılarak öldü. tahminlere göre satranç oynayan bogdan belsky ve daha sonra oğlundan sonra çar olan boris gudunov(rurik değildir) tarafından zehirlendiği tahmin ediliyor. ölümünden sonra ise rusya 10 yıllık bir iç karışıklığa girdi. iktidarı tekrar ele geçirmek isteyen boyarlar ile ivan'ın oğlu zayıf kişilikli oğlu fyodor kapıştı. neticesinde polonya moskova'ya kadar girdi. oğlu fyodor son rurik çarıdır.
Kayıtlar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder