kan ve gül, gül ve diken, aşkın ve sen

tevratta yüz kadar bitki ve iki düzine kadar çiçekten söz edilmektedir. ama bu kadar bitki ve çiçek için sadece ondört tane ibranice kök sözcük kullanılmıştır. gül ise tevratta tam olarak bahsedilmese bile bir süre sonra hristiyanlığın en önemli bitkilerinden biri haline gelmiştir. tevratta chabazzelet olarak geçen çiçeğin gül olup olmadığı bilinmiyor. ama isaiah kitabının 35. babında israil'e yakında bir kurtarıcının geleceği müjdelenmiştir.

"kıraç topraklar coşacak ve yeşerecek, tıpkı crocus(chabazzelet) goncası gibi açacak."

bu metinde açan o goncanın karmel dağı'nın ve sharon'un görkemini yansıtacağından bahsedilmektedir. tevratın bir başka bölümünde de "sharon'un gülü" diye bir şarkı vardır.

"ben sharon'un bir gülüyüm
vadinin sümbülüyüm"

yahudilere göre bahsedilen sharon gülü beklenen kurtarıcıdır. hristiyan yorumcular için ise bu bir kod haline gelmiştir ve sharon gülü olarak bahsedilen kişi bellidir. ilginçtir, güney kore'nin ulusal çiçeği de sharon gülüdür.

bu kod yahudilikte yoktur. hristiyanlarda da sadece katolikler kullanır.bu sayede kendi dinsel meşruyitlerini tevrata bağlamış olurlar. yahudiler için dört büyük peygamberden birisi olan isaiah göre tanrı tarafından gönderilecek beklenen mesih'i simgeleyen sharon gülü, hristiyanlar için artık gelmiş olan mesihin getiricisinin kod adı haline gelmiştir. yani meryem'in. öyle ki, isa'nın kanının saklandığına inanılan kutsal kasenin üzerinde de meryem'in kodu olan bu kırmızı gülün olduğuna inanılır.

peki meryem kimdi? ilk hristiyanlar isa'nın soyunu, babası(!) taraafından kral david'e dayandırmışlardır. ancak bir zaman sonra şamlı aziz johan, yusuf'un, isa'nın babası değil hamisi olduğunu söyledi. meryem'in soyunu da yine david'e dayandırdı. meryem'in yüceltilmesi ise çok çok sonra olmuştur. dokuzuncu yüzyılda ortodosklar ona tanrının annesi anlamına gelen theotokos sıfatını yakıştırdı. yani meryem, baba tanrının eşi oluyordu. katolikler ise meryem'i hikmet/sofia kavramı ile özdeşleştirmiştir. öyle ki bu sayede meryem teslisteki ikinci kişi, yani kutsal ruh ile özdeşleşmiştir. bu yüzden onun için hazırlanan bir duada(in omnibus requiem) meryem'in kendisinin tevratta bahsi geçen jericho'daki gül olduğundan söz etmektedir. lekesiz doğum gününde okunan bu duadan sonra ise meryem'in doğumundan 600 yıl önce yazılmış olan metinden sharon'un gülünün de meryem olduğu söylenmiştir. bu arada, bahsedilen lekesiz doğum isa'nın değil, meryem'in doğuşudur. çünkü isa'yı doğuran kişinin ilk günahtan arınmış bir kişi olması gerekmektedir. bu ilk günah hadisesi hristiyan inancında feci önemli bir hadisedir.

meryem'in bir diğer simgesi de zambaktır. zambak(lily) esasında adem'in ilk eşi olduğuna inanılan lilith'in simgesidir. lilith ise kötüdür. ama meryem, tanrının yeryüzünde görmek istediği ideal kadındı ve havva'dan üstün tutulmuştur. çnkü meryem, havva'nın hatasını düzeltmiştir.

neyse, gülden bahsedelim biraz. gül, tüm insanlığın, mitolojinin vazgeçilmezlerinden birisidir. eros, tanrılara gül sunar ve başlarının üstüne koyar. böylece başına gül konulmuş kişinin, yani tanrıların sırlarını saklayacağını beyan eder. bu durum günümüzde de devam etmektedir. diplomaside subrosa(gül altı) terimi ile saklanması gereken sırlardan bahsedilmektedir. eski zamanlarda anadolu'daki bacchus festivallerinde devlet sırlarını bilen yöneticiler içerlerken başlarına gül taçları koymuşlardır. sarhoşluk ile olabilecel dil çözülmelerinin önüne böyle geçileceği varsayılmıştır. subrosa'nın kendisi ise beş çeberli kırmızı güldür. kırmızı gül, aynı zamanda sümer aşk, seks ve savaş tanrıçası iştar'ın da simgesidir. bu arada, star/stern kelimesi iştar'dan gelir. aynı zamanda açmamış gül(gonca), kadın cinsel organının sembolüdür. bu da büyük ihtimal iştar'dan kaynaklanmaktadır.

ayrıca dokunduğunu altına çeviren felsefe taşı dediğimiz rosettastone, gül taşıdır. felsefe taşından ayrı olarak, rosetta taşı olarak bilinen vir taş daha vardır. bu taş, mısır hiyerogriflerinin çözülmesini sağlamıştır. bugün başlangıç merdiyeni greenwich'ten geçiyor. oysa 1888 yılına kadar bu çizginin paris'teki saint sulpice kilisesinden geçtiğine inanılırdı ve bu çizgiye gül çizgisi denirdi. kutsal kasenin bu çizgi üzerinde olduğu söylenir.

ortaçağ avrupa'sında gül bahçeleri yapmak çok önemliydi ve bu bahçeler kilise tarafından takdis edilirmiş. romalılarda da yılın bir pazar gününü güle adamışlar ve o güne rose sunday demişlerdir. o gün, tüm güller pagan geleneklerine göre kutsanırmış. bu gelenek hristiyan alemince devam ettirilmiştir. sonradan -büyü ve sihirle ile çok uğraştığı için- adı papalar listesinde lanetle anılan 23. john zamanında altın gül günü kutlamaları başlamış.

mitolojide ise ilk kırmızı güller, afrodit'in sevgilisi adonis'in kanayan yarasından akan kandan çıkmıştır. bu gelenek de hristiyanlara geçmiştir. isa çarmığa gerildiğinde, böğründen akan kanın yere dökülmesi ile kırmızı güllerin oluştuğuna inanılmıştır.

ayrıca yine roma devrinde rosalia adıyla düzenlenen ve ölüler için yapılan bir gül festivali vardır. vatikan bunu pentacost sunday olarak kutlamaktadır. festivalin tarihi ise 11 mayıs ile 15 temmuz arasındaki bir gündür.

ve ilginçtir ki hristiyan tespihine rosary denir. ilk tespih kullananlar hindulardır ve tanrı vişnu ile şiva için kullanmışlardır. bu gelenek sonra islama geçmiştir. haçlı seferlerinde ise tapınakçılar tarafından benimsenmiş ve 1495'de papa vi. alexander caiz olduğunu açıklamıştır. ayrıca yahudiler, musa'nın on emri tanrıdan aldığının anısı olarak pentacost törenleri yapmaktadırlar. hamursuz bayramından 7 hafta sonra kutlanmaktadır ve bu güne yine gül bayramı denilmektedir.

tabi bildiğiniz gibi kırmızı gül aşkın, beyaz gül ise ölümün simgesidir. ortaçağ fransa'sında sadece bakirelerin kırmızı gül taşıma hakkı varmış.

alşimizde ise kırmızı gül sülfürü, beyaz gül civayı temsil edermiş. yedi çeperli gül, yedi metalin simgesidir ve adı da persian rose(acem gülü)'dur. okültizmde ise bu gül, 7. gül olarak adlandırılır ve 7. oğulu temsil edermiş. adem'in kabil ve habil'den sonra doğan 7. oğul seth, okült düşünceye göre tanrısal magick başlamıştır.

masonlar ise her ölen mason için mezara 3 tane beyaz gül bırakılır veya dikilirmiş. ayrıca masonlar için gizli ibadet günü olan 24 haziranda localar, sarı, kırmızı ve beyaz güllerden oluşan aziz john gülleri ile donatılırmış. masonlarda kırmızı gül yaprağı evet, beyaz gül yaprağı ise hayır anlamındaymış.

avrupa soyluları da gülü kendi simgelerinde kullanmışlardır. kırmızı gül, meryem'e, dolayısıyıla kiliseye bağlılığı, beyaz gül ise protestanlığa ve krallığa bağlılığın simgesiymiş. kırmızı gül aynı zamanda militarizminde sembolüdür ve roma savaş tanrısı mars'ın kırmızı bir gülden doğduğuna inanılır.

ingilizlerin gül savaşlarında da york hanedanı beyazı, lancester hanedanı ise kırmızıyı seçmiştir. sonuçta york ve lancester güllerinin karışımını kullanan tudor hanedanı savaşı kazanmıştır.

islam, gülü çok sık kullanmıştır. bektaşilikte gül destesi hz. ali'nin ölmeden önce yapılmasını istediği son talebidir. yeniçeriler çeşitli dualardan oluşan dua destelerine gülbang derdi. bektaşilerin cenaze, zifaf ve sefer için ayrı gülbangları varmış.

kaynak: aytunç altındal - gül ve haç kardeşliği