akıl vs içgüdü

bir insan aklını vicdani duyarlılığını geliştirmekte kullandıktan sonra, bilim insanı da değilse, geri kalan hayatında kullanmasa da olur. çünkü kalan işi zeka da halleder. gelişmiş bir zeka, içgüdülerimizi destekler. zeka, içgüdüleri eyleme dönüştürme becerisidir ve hazzın girintili çıkıntılı yollarında bize yol gösterir, onu keşfetmemimizi sağlar.

vicdani duyarlılık geliştikten sonra hayatı tamamen içgüdüsel yaşasak eminim ki daha çok eğleneceğiz. oysa işin içine akıl girince olacak olan şey planlı yaşamdır. içgüdü ile hareket etmek ise belirsizlik demektir ve bu durum bence akıllıca hareket etmekten çok daha eğlencelidir. akıl, bir süre sonra sadece yönetici sınıfa gerekiyor. bu yüzden her şeyde aklı kullanmaya, düşünmeye hiç gerek yok. yani size lazım olduğu alan iş yaşamıdır. 8 saat aklınızı kullandıktan sonra hala daha onu kullanmaya devam etmek mantıksızlıktır! ama u akıl kullanma becerisi ilkokuldan beri öğretilen bir kavramdır. ders dinleyen çocuk ile kendini derse veremeyen çocuk arasındaki bariz fark, ders dinleyen çocuğun aklını kullanmasıdır. o sürekli geleceğine yatırım yapar. ders dinleyemeyen çocuk ise içgüdülerinin peşinden gitmiş ve kendisine sıkıntı veren, katlanamadığı şeylere ilgi duymamaktadır. içgüdülerimizin engellenmesi ve bastırılması hadisesinin bir noktası da okulun kendisidir. akıl, toplumu köleleştirir.

aklın bir çok konuda beş para etmediğini söyleyebilirim. akıl, sonuçları öngörebilir, içgüdü ise bunu yapamaz akıl dediğimiz şey eninde sonunda bizi aynı sokağa götürür. içgüdüyle beraber gideceğiniz sokakların haddi hesabı yoktur.

hayatınızın devamı için akıllı bir şekilde hareket edeseniz eğer sigarayı bırakmalısınız, düzenli bir hayata geçmelisiniz, daha çok kazanacağınız işlerde çalışmalısınız, akşamları erken yatıp, sabahları erken kalkmalı, spor yapmalı, paranızı boş yere harcamamalı, gece yarısı ıssız sokaklardan eve dönmemeli, kavgaya karışmamalısınız. akıl, sizi geleceğinizi garanti altına almanız konusunda sürekli uyarır. akıllıca hareket ederek 100 yaşınızı görebilirsiniz. dostoyevski şöyle der;

"19. yüzyıl insanı baştan iradesiz olmalıdır, böyle olmak onun boynunun borcudur; iş beceren iradeli adam aptal, dar kafalıdır. işte benim kırk yıllık yaşamımda vardığım sonuç!... kırk yaşındayım artık; şaka değil, kırk yıllık koca bir ömür yaşlılığın ta kendisi! kırkından fazla yaşamak ayıptır, aşağılıktır, ahlaksızlıktır. kim yaşar kırkından fazla?... isterseniz size ben açıklayayım: aptallar, namussuzlar yaşar kırkından sonra"

siz 19. yy'lı 21 yapın. değişen bir şey olmadığını fark edeceksiniz. bu cümlede anlatılmak istenen durum kısaca şudur; "akıllıca hareket ettiğini sananlar aslında aptaldırlar. çünkü iradesini başkasına teslim etmiştir."

40'dan sonra yaşamak fazlasıyla anlamsız, ki kendisi bu lafı dediğinde 43 yaşındadır. 60'ınızdan sonra içgüdüleriniz ölmüştür, irademiz artık yok olmuştur ve birilerine muhtaç bir hayat geçirmek zorundayızdır. bu şekilde yaşamak ise bencilliktir. düşünsenize, siz aslında o yaşlarda doğal bir artıksınız.


neyse, konuya devam edeyim. akıl esasında ikiyüzlüdür. hoşunuza giden kadına binbir türlü alavere çevirip onu elde etmenize yarar. içgüdü ise bu konuda biraz öküzdür ve direkt ister. bu yönü ile içgüdü bana göre kesin bir şekilde daha dürüsttür. akıl denilen nane hile yapmaktan başka bir işe yaramaz. hatta çok hilekar, kurnaz, saman altından su yürüten kişiler, akıllı olmakla övünürler.

vicdani duyarlılığınızı ise size öğretilen şekilde değil, sizin kendi tecrübelerinize ve isteklerinize göre şekillendirmelisiniz. aklını kullandığını söyleyen kişilerde bu duyarlılık hiçbir zaman gelişmemiştir ve gelişmeyecektir. çünkü bu kişilerin tek bir içgüdüsü harekete geçmiştir. o da para kazanmak. yani hayatta kalma güdüsü. akıllarını bu güdü çevresinde kullanırlar ve çürütürler. işin doğrusu hepimiz zaten öleceğiz.

akıllı kişilerin akıllıca hareket edip hayatlarını garanti altına aldıktan sonra yaptıkları ilk iş içgüdülerine göre davranmak olmuştur. parayı bulan kişiler daima eşlerini değiştirmiştir. çünkü içgüdüleri bunu emreder. yani insanoğlu aslında içgüdülerini bir süre için bastırıp akıllıca hareket eder. ama sonra içgüdülerine yine esir düşür.

mantık güzel bir şeydir. ama insanın düşünmeni gereksinimini karşılamaktan başka bir işe yaramaz. oysa içgüdü yaşamanın ta kendisidir. isteklerini bastırmış insanların yaşamı deli zırvasından başka bir şey değildir. ama bu yine de yaşamdır. oysa insana gerçekten gerekli olan tek şey sonunun nereye varacağını bilmediği delice istekleridir.

tüm bunların sonucunu size şöyle özetleyebilirim;

"her şeyi anlayan benim gibi bir adam, kendine nasıl saygı duyar!"

(kısmen dostoyevski'nin yeraltından notlar'ından istifade edilmiştir)