hayde

sizin için kazım koyuncu'nun enfes şarkısı hayde'yi türkçeye çevirdim! dikkatli dinlersiniz sözleri anlayabileceğiniz gibi(hopalılar anlar, onlara demiyorum) belki şirinleri bile görebilirsiniz! şarkının teması sanki yeniyetme bir delikanlının sevdasından kendisini kaybetmesi gibi. gerçek bir hikayesi varsa yorumlara yazabilirsiniz.

karadeniz kültürünün, hemen her şeyi ile anadolu kültüründen ayrılan bir yapısı var. trakya bile anadolu kültürünün bir parçasıdır. ama karadeniz kültürü bambaşkadır. bir defa türküsünde saz yoktur. doğuda da, güneydoğuda da, trakyada da saz ve türevleri egemenken karadenizde kemençe ve daha da doğusunda zurnaya karşılık gelebilecek tulum vardır. bu yüzden kemençesi olmayan il karadenizden değildir. üstelik bu fark salt müzikle de alakalı değil. yemekte de fark vardır. tüm anadolu ve trakya buğday ekip, biçip, yerken, karadeniz mısır yer. bu bile başlı başına büyük bir farktır. ha, son yıllarda buğday girmiştir elbet karadenize, artık mısır ekmeği nostajisi vardır, ama bu baskın geleneği değiştirmez. bu iki temel ayrımdan dolayı ben karadenizi anadolu kültürünün bir parçası saymam. daha başkadır karadeniz. öyle ki, anadolunun sıkıcı ve yavaş folklorü yanında kadenizin dansı hızlıdır, ateş gibidir. işte kazım koyuncu, neredeyse kimsenin bilmediği ve bilse bile kendisine yabancı geldiği için sevmediği karadeniz müziğini bir çok kişiye sevdirdi. anadolunun bir parçası yaptı. neyse, şarkıya geçemedim hala, geçeyim artık.

hayde gidelum hayde (haydi gidelim haydi)
dağa k'arayemişa (dağa, karayemişe)
elun nişanlisina (elin nişanlısına)
ben nasil deyim hayde (ben nasıl derim, haydi)

ilk mısralarda "hayde" dediği kişi biziz. "dağa, karayemiş toplamaya gidelim" diyor. çünkü içinde patlamaya hazır bir enerji var. gürül gürül dereler gibi coşkun. üçüncü mısrada ise dert yanma var. bize diyor ki, "ben nasıl derim elin nişanlısına haydi gidelim." gururuna yediremiyor.

çiktum çami budadum (çıktım çamı budadım)
endurdum yarisina (indirdim yarısına)
boyle sevda mi olur (böyle sevda mı olur)
girsun yerun dibina (girsin yerin dibine)

içindeki enerjiyi boşaltması lazım geliyor ve çıkıp çamı buduyor. aklını başka şeylere vermek istiyor. o halde ki çamı yarısına kadar indiriyor. saçmalık üstüne saçmalık yapıyor, hiç çam budanır mı, kafası o kadar karışık işte, sevdadan ne yaptığını bile bilmiyor. en sonunda sevdasına kızıyor ve "girsin yerin dibine de kurtulayım" diye çırpıyor. burada kastı ise kendisi. yerin dibine geçip o kahreden acıdan kurtulmak istiyor.

kizilağaç fidani (kızılağaç fidanı)
tepeden budanur mi (tepeden budanır mı)
insan sevduği yardan (insan sevdiği yardan)
bu k'adar utanur mi (bu kadar utanır mı)

tabii saçmalıklar burada da bitmiyor. dik büyümesi gerektiği için tepeden budanmaması gereken kızılağaç fidanını bile(şekil budaması) tepeden buduyor. o kadar sarsılmış durumda. üstelik utancı da büyük. çok seviyor, ama sevdiği kız başkası ile nişanlı. gururu ile sevdası sürekli çarpışma halinde.

endum dere duzina (indim dere düzüne)
aşlamayi aşladum (burasını ben de alamadım. ama "yemeğimi yedim" olabilir)
sevdaluk eyi şeydur (sevdalık iyi şeydir)
ben da yeni başladum (ben daha yeni başladım)

sevdasını yerin dibine sokmaya çalıştığını sanırken, yaptıklarıdann şaşkın bir halde dere yatağına iniyor. yani mecazi de olsa yerin dibine iniyor. elini yüzünü yıkayacak ve kendine gelmeye çalışacak. "aşlamayi aşladum" ise "yemeğimi yedim" olabilir. aslen karadenizli olsam bile hopalı(kazım koyuncu hopalı'dır) değilim. neyse, en sonunda sevdalanmanın güzel bir şey olduğunu anlıyor. çünkü sevdalanmak, insana yaşadığını hissettiren güzel bir duygudur. ilk kez yaşadığını hissettiği için de "ben da yeni başladum" diye şarkıyı noktalamaya hazırlanıyor.

sevdaluk eyi şeydur (sevdalanmak iyi bir şeydir)
ben da yeni başladum (ben daha yeni başladım)

elun nişanlisina, (elin nişanlısına)
ben nasil deyim hayde? (ben nasıl derim, hayde)

kıza açılamamanın hırsı olsa gerek, gururunu da bir tarafa atamadan, sevdiğine "hayde gidelim" diyemiyor.