kilim

geçenlerde trt belgesel'de 1989'a ait bir programa rastladım. anadolu kilim motifleri ve anlamlarından bahsediyordu. belgeselin ilk bölümünde eli belinde motifi inceleniyor ve biz türklerin ana tanrıçası olan umay ana'ya kadar gidiyor. belgeselleri izlerseniz eğer şimdi doğuda nevruz, batıda paskalya olarak kutlanan inanna-dumuzi birleşmesinin bütün bir eski dünyayı nasıl etkilediğini görebilirsiniz.

 

(eli belinde motifleri)

bu eli belinde hadisesi bereket ile alakalı bir durummuş. doğurganlığı temsil edermiş. kadın bu motif sayesinde kendisini, hayvanlarını ve bitkilerini doğurgan ve bereketli kılmak istermiş. yani eli belinde sembolü yer ile göğün, kadın ile erkeğin bereketinin sembolü olmuş. hakkari'den antalya'ya kadar geniş bir sahada halen kullanılıyormuş. esasında kilimler bir nevi kitap gibiymiş. harfler yok ama semboller var ve genç kızlar kilim dokuyarak isteklerini belli ederlermiş.

(koç boynuzu)

ikinci motifimiz koç boynuzu. ana erkil toplumdan ata erkilliğe geçiş sürecinde ortaya çıkmış. çünkü erkeğin doğumdaki rolü anlaşılmış. bu iş salt kadın mucizesi olarak görülmüyor artık. tarım toplumuna geçilmiş. toprağın bereketi için kan önem kazanmış ve koç-boğa kurban ederek toprağın da döllenmesi istenmiş.türk kadınları da erkeğin bereketinin sembolü olarak koç boynuzunu kilimlerine işlemiş.

kilimlerdeki el motifleri ise insanı bilinmeyen kötülüklere karşı koruyan bir güçmüş. çünkü sabanı, baltayı tutan, hayvanları avlayan hep eldir. büyüye, nazara karşı iyi gelir. öyle ki o el ali'nin ve oğullarının eli olduğu gibi islamın beş şartını da temsil edebilirmiş.

zümrüdü anka, tarak, yıldız, gamalı haç(svastika), kem gözden korunmalar hep kilim motiflerinde yer alırmış. neyse lafı daha fazla uzatmanın anlamı yok. her bir video 28 dakika civarı. merak eden izleyebilir. güzel belgesel.