osmanlı: hasta adam ölüyor

osmanlının resmi bitiş tarihi sevr antlaşması olsa bile, görünür bitiş tarihi 93 harbidir(1877-78). ruslar o savaşta ayastefanos'e(istanbul'daki yeşilköy) kadar gelmişlerdir. gerçi geldiklerinde neredeyse hepsi hastalıktan kırılmıştır ama gelmişlerdir sonuçta. hiçbir osmanlı kuvveti moskova'ya kadar gidemedi.

duyun-u umumiye de bu savaştan sonra kurulmuştur. ingilizler bu savaştan hemen önce osmanlıyı destekleme politikasından vazgeçmiştir. almanların kucağına düşüş tarihi de bu savaştan sonradır. ermeni sorunu da bu tarihten sonra ortaya çıkmıştır. abdulhamid adlı kişi bu tarihten sonra elde kalan son iyi devlet görevlilerini sürgün etmiş ve hatta bazılarını boğdurmuştur. tanzimat devrinin devlet adamları büyük insanlardır. ali paşa, cevdet paşa, fuat paşa boş insanlar değildir. ingiltere ve fransa'yı osmanlı yanında ruslara karşı savaştırmış devlet adamlarıdır(kırım harbi). devlet, ingilizlerin koruması altında olsa bile hala sömürgeleştirilmemiştir. yani çin ve iran'ın başına gelenler ancak 20.yy'ın başında, o da kısmen osmanlının başına gelmiştir.



1820'lerdeki mısır valisi mehmet ali paşa olayı ise tamamen gerzekçe bir iştir. rus yanlısı hüsrev paşa adlı birinin ikinci mahmut'u olmayacak şekilde yönlendirmesi sonucu mehmet ali paşa'nın oğlu ibrahim paşa kütahya'ya kadar gelmiştir. ancak ruslar da devlete destek olmak için boğazlara asker indirmiştir. hatta meşhur hünkar iskelesi antlaşması bu sebepten yapılmıştır. devlet-i aliyeyi korumak için en büyük düşman, moskof domuzu rusya'nın askerlerine muhtaç kalınmıştır. bu gerçek anlamda ilk büyük bitiş göstergesidir. devlet kendi valisinin ordusuna sadrazamını esir vererek yenilirken, korunmak için en büyük düşmanından yardım istemiştir.



ama bu sadece başlangıçtır. rusların askerlerini istanbul'da gören ingiliz, fransız ve avusturya olaya karışmadan duramazdı ve durmadılar. devlet 1880'lere karşı ingiliz kalkanı altında yaşadı. bu tarihten sonra kısmen sömürgeleştirildi, kısmen alman koruması altına girer gibi oldu.



her şeye rağmen osmanlı çökerken tek başına çökmemiştir. kendisini yoketmeye çalışan avusturya'yı ve rusya'yı da beraberinde götürmüştür. ama meternich' in hakkını yememek lazım. 19. yy'ın ilk yarısına ismini veren bu avusturya şansolyesi, osmanlı çökerse kendilerin de çökeceğini, bu yüzden osmanlının o hastalanmış haliyle yarı aç yarı tok bir şekilde muhakkak yaşatılması gerektiğini söylemişti. yunan bağımsızlık savaşında osmanlının arkasında duracak sözlerine sadık biridir. sonunda dediği çıktı. birinci harp sonunda koskoca avusturya'dan viyana ve çevresi dışında bir yer kalmamıştı.